25 มีนาคม 2557
หลังจากการลงเทียนบนผืนผ้าตามลวดลายที่ต้องการแล้ว ก่อนถึงขั้นการย้อมสี จะต้องคิดหรือออกแบบไว้ก่อนว่าชิ้นงานผ้าปาเต๊ะนั้นจะออกมาเป็นกี่สี
สีอะไรบ้าง ต้องคำนึงเสมอว่าการย้อมผ้าปาเต๊ะจะต้องย้อมเริ่มต้นจากสีอ่อนไปหาสีเข้ม และจะต้องรู้ว่าจะใช้สีประเภทไหนกับผ้าใยชนิดนั้นๆ สีย้อมเย็นทั้ง 4 ประเภท
โดยทั่วไปเหมาะที่จะย้อมผ้าฝ้าย
และผ้าที่มาจากเซลลูโลสอื่นๆ คือ
ลินิน วิสโคส เป็นต้น
สำหรับผ้าไหมนั้นเป็นเส้นใยจำพวกโปรตีนอาจย้อมได้ด้วยสี Vat, Solubilished Vat และ Reactive แต่ต้องใช้ ความระมัดระวังในการย้อมให้มาก
โดยปรกติการย้อมผ้าไหมไม่ค่อยเหมาะที่จะย้อมในอ่างน้ำย้อมสีที่เป็นด่าง เพราะด่างเป็นอันตรายต่อเส้นใยไหม ทำให้ไหมเสื่อมคุณภาพในด้านลดความเหนียว และความเป็นเงามันได้ ในกรณีที่ใช้สีที่อ่างน้ำย้อมใช้ด่างจำพวกโซดาไฟซึ่งเป็นด่างแก่ ควรลดปริมาณของด่างให้น้อยลงกว่าปกติที่ใช้ในการย้อมผ้าฝ้าย
และเมื่อเสร็จการย้อมแล้วควรรีบล้างด่างในผ้าออกให้หมด โดยการต้มล้างด้วยน้ำสบู่หรือน้ำที่ผสมกรดน้ำส้ม เพื่อทำให้ผ้ามีสภาพเป็นกลาง
สำหรับกรรมวิธีการการย้อมสีทั้ง 4 ประเภท
มีวิธีการย้อม ขั้นตอน สารเคมีที่ใช้ประกอบแตกต่างกันออกไปดังนี้
ก. การย้อมสี Vat
วิธีเตรียมน้ำย้อม ใช้อัตราส่วนน้ำย้อม : ผ้า (liquor
ratio) = 20 : 1
สีเข้ม สีอ่อน
สี Vat 3 – 5
1 – 2 % ของน้ำหนักผ้า
ไฮโดร์ซัลไฟด์ 5 2
กรัม/ลิตร
โซดาไฟ 38 องศาBe
6 6
กรัม/ลิตร
เกลือ 30 15 กรัม/ลิตร
ละลายสีโดยใช้น้ำร้อน
90 องศาเซลเซียล ประมาณ 20 เท่าของสี ลงในสี, ไฮโดร์ซัลไฟด์ และโซดาไฟ
จะสังเกตเห็นการเปลี่ยนแปลงของน้ำสีเกิดขึ้น
แสดงถึงการละลายของสี
คนจนสีละลายหมด ใช้เวลาประมาณ 5
– 10 นาที
เติมน้ำเย็นให้ครบจำนวนที่ต้องการ ใส่เกลือคนจนละลายหมด นำผ้าลงย้อม
ใช้เวลาประมาณ 20 – 30 นาที นำขึ้นผึ่งอากาศให้สีอ็อกซิไดส์กับอากาศ
ปรากฏเป็นสีจริงแล้วจึงล้างด้วยน้ำเย็นตากให้แห้ง เพื่อที่จะนำไปเขียนเทียนต่อไป
ข. การย้อมสี Solubilised Vat แบ่งวิธีการย้อมออกเป็น 2
ขั้น คือ
1. ขั้นการย้อมสี
2. ขั้นการทำให้เกิดสี (developing)
วิธีเตรียมน้ำย้อม ใช้อัตราส่วนน้ำย้อม : ผ้า = 20 : 1
สี Solubilised Vat 0.2 – 2 % ของน้ำหนักผ้า
สบู่เทียม 0.5 กรัม/ลิตร
โซดาแอส 1 กรัม/ลิตร
เกลือ 10 -
25 กรัม/ลิตร
ละลายสีด้วยน้ำร้อน
60 - 70 องศาเซลเซียล จำนวนเล็กน้อย เทลงในอ่างย้อม ใส่สบู่เทียม โซดาแอส และ
เกลือ เติมน้ำให้ครบจำนวน แช่ผ้าในอ่างย้อมประมาณ 30 นาที แล้วนำไป develop ต่อไป
การเตรียมน้ำยา Developing เพื่อทำให้เกิดสี
ใช้อัตราส่วนน้ำย้อม : ผ้า =
20 : 1
กรดกำมะถัน 95 % 5 ซีซี/ลิตร
โซดาไนเตรท 0.5 กรัม/ลิตร
Dispersing Agent 0.5 -
1 กรัม/ลิตร
(Solegal หรือ Avola.
IS)
เอาผ้าที่ย้อมแล้วลงแช่ในอ่างน้ำยานี้ ประมาณ 5 นาที
สีจริงจะปรากฏออกมา
นำไปล้างน้ำให้สะอาดจนหมดกรด
แล้วตากให้แห้ง
นำไปเขียนเทียนเพื่อย้อมสีอื่นต่อไปได้
ค. การย้อมสี Reactive
วิธีเตรียมน้ำย้อม ใช้อัตราส่วนน้ำย้อม : ผ้า = 20 (L) : 1 (Kg)
สี Reactive 1 - 5
% ของน้ำหนักผ้า
โซดาแอส 10 – 15 กรัม/ลิตร
เกลือ 50
– 70 กรัม/ลิตร
ยูเรีย (Urea) 1
กรัม/ลิตร
ละลายสีด้วยน้ำอุ่น
50 - 60 องศาเซลเซียล ใส่เกลือลงไป เติมน้ำเย็นให้ครบจำนวน ใส่ยูเรียแล้วเอาผ้าลงย้อมนานประมาณ
15 นาที แบ่งโซดาแอสเป็น 2 ส่วน
เติมส่วนแรกลงไปนานทิ้งไว้ 10 นาที จึงเติมส่วนที่สองแล้วย้อมต่ออีก 30 –
60 นาที ตามความเข้มของสีที่ต้องการ เอาขึ้นซักล้างน้ำจนหมดสี ตากให้แห้ง
การย้อมสี Reactive เป็นสีแรกจะได้สีอ่อน สีต่อไปอาจเปลี่ยนไปใช้สี Azoic หรือ Vat เพื่อจะได้สีเข้มขึ้นตามต้องการ
ง. การย้อมสี Azoic แบ่งวิธีการย้อมออกเป็น 2
ขั้น คือ
1. ย้อมแน๊พทอล หรือ การย้อมสีพื้น
2. ย้อมสีเกลือ (Fast Color Salt) ขั้นการทำให้เกิดสี
การย้อมแน๊พทอล (ย้อมสีพื้น) ใช้อัตราส่วนน้ำย้อม : ผ้า = 20 :
1
สีเข้ม สีอ่อน
Naphtol AS 5 - 6 0.5 กรัม/ลิตร
น้ำมันแดง (Turkey Red Oil) ใส่กวนพอให้ผงแน๊พทอลเป็นแป้งเปียก
โซดาไฟ 38 องศา 12 - 15 6 กรัม/ลิตร
เกลือแกง 20 15
กรัม/ลิตร
(หมายเหตุ แน๊พทอล แต่ละตัวถึงแม้จะใช้ปริมาณเท่ากัน จะให้ความเข้มของสีออกมาไม่เท่ากัน บางตัวต้องใช้มากถึง 10 กรัม/ลิตร บางตัวใช้เพียง
1 กรัม/ลิตร ก็พอ ให้ศึกษารายละเอียด
ของแน๊พทอลแต่ละตัวจากคู่มือแนะนำโดยเฉพาะ)
แน๊พทอลไม่ละลายในน้ำ ต้องทำให้เปียกด้วยน้ำมันแดง แล้วเติมโซดาไฟทีละน้อยจนกระทั่งแน๊พทอลเกิดเปลี่ยนแปลง คือ เปลี่ยนสีจากน้ำข้นๆ เกาะจับกันเป็นก้อนพรุน เติมน้ำร้อนลงไปประมาณ 2 เท่า ก็จะกลายเป็นน้ำใส แล้วเติมน้ำเย็นจนครบจำนวน ละลายเกลือและเติมโซดาไฟที่เหลือลงไปให้หมด ย้อมที่อุณหภูมิห้อง ประมาณ 15 นาที
แล้วเอาขึ้นให้สะเด็ดน้ำโดยไม่ต้องบิด
นำไปย้อมเกลือสีต่อไป
การย้อมเกลือสี ใช้อัตราส่วนน้ำย้อม : ผ้า =
20 : 1
เกลือสี 10
– 30 กรัม/ลิตร สำหรับสีเข้ม
5 - 10
กรัม/ลิตร
สำหรับสีอ่อน
ละลายเกลือสีด้วยน้ำอุ่น เติมน้ำให้ครบจำนวน แล้วนำผ้าที่ย้อมแน๊พทอลแล้วลงย้อมเกลือสีที่ละลายแล้วในอุณหภูมิห้อง
ประมาณ 10 – 15 นาที แล้วเอาขึ้นซักน้ำให้สะอาด ตากให้แห้งเพื่อจะเขียนเทียนต่อไป ถ้าย้อมสีนี้เป็นสีสุดท้ายของการทำปาเต๊ะ จะต้องต้มสบู่ให้สะอาดจริงๆ เพราะเป็นสีที่ทนต่อการขัดถูต่ำมาก
Subscribe to:
ส่งความคิดเห็น (Atom)
0 ความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น